Φαλαινόψις

Phalaenopsis / Φαλαινόψις
Η Φαλαινόψις, η ορχιδέα σκόρος, είναι η καταλληλότερη ορχιδέα για καλλιέργεια στο σπίτι. Με αρκετή φροντίδα μπορεί να ανθίζει συχνά, με μερικά άνθη 2-3 φορές τον χρόνο, αν και η κανονική περίοδος ανθοφορίας της σε εύκρατο κλίμα σαν το δικό μας είναι τέλη χειμώνα με άνοιξη. Μέσες θερμοκρασίες και συνθήκες οικιακού περιβάλλοντος συνήθως είναι επαρκείς. Οι ανθοφόροι μίσχοι σε αρκετά υβρίδια του εμπορίου μπορούν να οδηγηθούν σε επαναληπτική ανθοφορία μετά από κοπή της κορυφής του ανθοφόρου μίσχου αφού απανθίσει. Κάτι τέτοιο όμως θα πρέπει να γίνεται μόνο σε απόλυτα υγιή φυτά.

Φως: Είναι εύκολο. Μεγαλώνουν αρκετά εύκολα κοντά σε ένα φωτεινό ανατολικό παράθυρο με ελάχιστο ή και καθόλου απευθείας ήλιο. Ένα σκιασμένο νότιο ή δυτικό παράθυρο θα μπορούσε να είναι αποδεκτό τους χειμερινούς μήνες αλλά ίσως υπερβολικό για το καλοκαίρι. Το ιδανικό επίπεδο φωτός είναι εύκολο να προσδιοριστεί (1500-3000 λουξ) με το χέρι. Κρατώντας το χέρι μας με ανοιχτά τα δάχτυλα περίπου 40 εκ από την θέση του φυτού και μεταξύ φυτού και παραθύρου παρατηρούμε την σκιά. Αν βλέπουμε καθαρή σκιά το φως είναι πολύ για το φυτό, ιδανικά πρέπει να βλέπουμε λίγη θολή ή και καθόλου σκιά (σχεδόν εξαφανισμένο βραχίωνα και δάχτυλα και ίσα-ίσα μια αχνή παλάμη). Πρακτικά μας ενδιαφέρει δυνατό φως αλλά όχι απευθείας έκθεση στον ήλιο.

Θερμοκρασία: Για τις Φαλαινόψις οι θερμοκρασίες που απαιτούνται είναι πολύ κοντά με αυτές που επιζητούν και οι άνθρωποι. Ένα εύρος 18-28C είναι ιδανικό με τις νυχτερινές θερμοκρασίες να είναι στο κάτω μέρος του εύρους και της ημερήσιες στο πάνω. Η θερμοκρασία και η διαφορά από μέρα σε νύχτα είναι ο παράγοντας που δίνει το έναυσμα στο φυτό να ανθίσει. Αν για 2-3 εβδομάδες η νυχτερινή θερμοκρασία είναι 10C μικρότερη από την ημερήσια τότε το φυτό ξεκινά να αναπτύσσει ανθοφόρο μίσχο (συνήθως Σεπτέμβριος-Οκτώβριος πριν ξεκινήσει η θέρμανση των σπιτιών). Μετά από 3 μήνες περίπου τα μπουμπούκια θα ανθίσουν. Αν η θερμοκρασία αλλάξει απότομα (πχ ρεύμα αέρα- air-condition- αλλαγή θέσης φυτού κλπ) τότε τα μπουμπούκια μπορεί να καούν. Πρακτικά είναι η μόνη ευαίσθητη περίοδος του φυτού (λίγο πριν ανθίσει). Κατά την φθινοπωρινή περίοδο ψύχρανσης της νύχτας μπορούν να αντέξουν νυχτερινές θερμοκρασίες έως και 12-13C. Το καλοκαίρι με αρκετή υγρασία (συχνό ψέκασμα με νερό) αντέχουν περιόδους μέχρι και 36-38C.

Νερό: Ιδιαίτερα κρίσιμο για αυτό το είδος. Ο νούμερο ένα λόγος που τα φυτά πεθαίνουν είναι το λάθος πότισμα. Μιας και δεν έχουν αποθηκευτικά όργανα νερού εκτός από τα φύλλα τους δεν πρέπει να στεγνώσουν εντελώς. Τα φυτά πρέπει να ποτίζονται πολύ καλά και να μην ποτίζονται ξανά παρά μόνο όταν είναι σχεδόν στεγνά. Το καλοκαίρι αυτή η συχνότητα μπορεί να είναι κάθε 2 μέρες ή ακόμη και κάθε μέρα ενώ τον χειμώνα μπορεί να είναι από 1 φορά την εβδομάδα μέχρι και 1 φορά κάθε 15 μέρες ανάλογα με το περιβάλλον. Πότισμα πάντα μόνο το πρωί ώστε να επιτρέπεται στα φύλλα να στεγνώσουν μέχρι το βράδυ για να αποφευχθεί τυχών σάπισμα των φύλλων και ιδιαίτερα της ‘καρδιάς’. Το βρόχινο νερό ενδείκνυται ή έστω κάποιες φορές που έχουμε την ευκαιρία να το μαζέψουμε καλό είναι να ξεπλένουμε το υπόστρωμα από τυχών συγκεντρωμένα άλατα (σκληρό νερό / λίπασμα).

Υγρασία: Είναι σημαντική, με ιδανικό εύρος σχετικής υγρασίας 50-80%. Καλό είναι σε αυξημένη υγρασία να υπάρχει συνεχής κυκλοφορία του αέρα.  Τα φύλλα πρέπει να στεγνώνουν όσο πιο σύντομα γίνεται μετά το πότισμα και ιδικά κατά τις νυχτερινές ώρες. Σε κλιματιζόμενους χώρους με χαμηλή υγρασία καλό είναι να ψεκάζονται συχνά τα φυτά ή να τοποθετηθεί η γλάστρα τους πάνω σε έναν δίσκο με νερό και χαλίκια χωρίς όμως ποτέ η γλάστρα να αγγίζει το νερό.

Λίπανση: Τακτικά ειδικά στους ζεστούς μήνες που το φυτό αναπτύσσεται. 1-2 φορές τον μήνα με το πότισμα. Πάντα λιπαίνουμε υγρό φυτό για να μην κάψουμε τις ρίζες. Ένα ισορροπημένο υγρό λίπασμα N-P-K 5-5-5 ή 10-10-10 είναι ιδανικό. (στο 10-10-10 ή 20-20-20 ή 30-30-30 κλπ  καλό είναι να το διαλύουμε στο 1/2, 1/4 κλπ της συνιστώμενης δόσης ώστε να έχουμε 5-5-5. Αν χρησιμοποιούμε υπόστρωμα με βάση τον φλοιό κωνοφόρων καλό είναι όταν πλησιάζουν στην περίοδο αποδόμησης τους να παρέχουμε περισσότερο άζωτο πχ 30-10-10 μιας και τα βακτηρίδια που αποδομούν τον φλοιό καταναλώνουν αρκετό άζωτο. Συνήθως όμως ένα ισορροπημένο λίπασμα είναι το καλύτερο. Καλό θα είναι το άζωτο να προέρχεται από νιτρικά και όχι από ουρία ή αμμωνία. Τα ιχνοστοιχεία βοηθούν και αυτά. Κατά την ανθοφορία ένα λίπασμα με υψηλότερο φώσφορο πχ 10-30-20 θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα των ανθών, Κατά τους ψυχρούς μήνες που το φυτό αδρανεί καλό είναι να λιπαίνουμε 1 φορά τον μήνα ή κάθε 1,5 μήνα.

Φύτεμα: Η μεταφύτευση καλό είναι να γίνεται την άνοιξη αμέσως μετά την απάνθηση. Οι Φαλαινόψις αγαπούν τα πορώδη μίγματα. Η μεταφύτευση συνίσταται 1 φορά τον χρόνο ή κάθε 2 χρόνια ανάλογα με την κατάσταση του υποστρώματος. Τα ώριμα φυτά μπορούν να μεγαλώνουν με το ίδιο υπόστρωμα μέχρι αυτό να αρχίσει να αποδομείται (συνήθως 18 μήνες). Οι ρίζες μπορεί να σαπίσουν αν το υπόστρωμα δεν αποστραγγίζει καλά. Για να μεταφυτέψετε απομακρύνετε το παλιό υπότρωμα από τις ρίζες, κόψτε με ένα αποστειρωμένο εργαλείο τυχών μαλακές σάπιες ρίζες και απλώστε τις εναπομείναντες ρίζες πάνω από μια χούφτα υπόστρωμα μέσα σε μια διάφανη καθαρή γλάστρα. Γεμίστε την υπόλοιπη γλάστρα δουλεύοντας ανάμεσα από τις ρίζες αφήνοντας το σημείο από όπου ξεκινούν οι ρίζες πάνω από το υπόστρωμα.