Βιογραφία / MyOrchid.gr

Ορχιδέες από Γυαλί

Ο Jason Gamrath είναι ένας καλλιτέχνης της υαλογλυπτικής. Μεταξύ των γυάλινων γλυπτών που δημιουργεί, ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι ορχιδέες. Γυάλινες ορχιδέες ύψους γύρω στα 2 μέτρα, εκτίθενται εντυπωσιάζοντας το κοινό. Σε επικοινωνία μαζί του το MyOrchid σας παρουσιάζει τις απόψεις του και μερικά δείγματα από τα έργα του. Αντί για μια παραδοσιακή μορφή συνέντευξης, επιλέξαμε να αφήσουμε τον λόγο του και τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες να τον συστήσουν, να μιλήσουν για την δουλειά του και τις ορχιδέες:

Τα ομορφότερα αντικείμενα που κατασκευάζονται από τον άνθρωπο, δεν μπορούν ποτέ να είναι δημιουργικά ίσα, με τα απλούστερα και μικρότερα φυσικά που συναντούμε στις μορφές ζωής. Ο σκοπός της δημιουργίας μιας υπερμεγέθης κλίμακας, είναι να φέρει στο φως την ομορφιά που υπάρχει στον μικρόκοσμο της φύσης. Μέσα από τα σκιρτήματα της ζωής σε ένα αστικό περιβάλλον, βρίσκω εύκολη την παράβλεψη της φυσικής ομορφιάς, η οποία τελικώς μας γέννησε ως είδος. Μικρά φυτά, παρόλο μινιατούρες σε σχέση με το ανθρώπινο μέγεθος και τρόπο ύπαρξης, προκαλούν συντριπτική αμηχανία, αν τα κρατήσει κανείς μερικά εκατοστά από το πρόσωπό του. Η πλειοψηφία των ανθρώπων σπάνια κατανοεί αυτή την φαινομενικά μυστική αντίληψη της ύπαρξης. Όταν αποδίδω μορφές ζωής σε μεγέθυνση, παρατηρούνται με αυτή την προοπτική ακόμη και από την άλλη πλευρά της αίθουσας, λόγω της πολύ δυνατής φυσικής παρουσίας που κατέχουν τα έργα. Ελπίζω πως όταν οι άνθρωποι θαυμάζουν τα μεγάλης κλίμακας έργα μου, γίνονται περίεργοι και γοητεύονται από τις δόσεις ρεαλισμού που ενσωματώνω σε αυτά. Ενθαρρύνω τους ανθρώπους να προσπαθήσουν να παρατηρήσουν με τα δικά μου μάτια, ταπεινά και με δέος, τον φυσικό μας κόσμο.

Η εμπειρία της γλυπτικής του λιωμένου γυαλιού είναι τόσο μαγευτική και οικία όσο τα αντικείμενα που επιλέγω να δημιουργήσω με αυτό. Προκειμένου να συλλάβω την αδιαμφισβήτητη ομορφιά της φύσης, πρέπει πρώτα να καταλάβω πως η ίδια η φύση δημιουργεί. Όταν ξεκίνησα να δημιουργώ ορχιδέες, αρχικά χρησιμοποίησα φωτογραφίες ως βάση αναφοράς. Πέρασαν μήνες αλλά η δουλειά μου είχα μικρή οπτική ενέργεια. Βρήκα αρκετές ζωντανές ορχιδέες και τους επόμενους μήνες μελετούσα πως αναπτυσσόταν τα φυτά. Παρατήρησα προσεκτικά τα βασικά βήματα της οργανικής ανάπτυξης.

Παρακολουθώντας τα μπουμπούκια των ορχιδέων να ανοίγουν, ήμουν ικανός πλέον να κατανοήσω πως προέρχονται να ώριμα λουλούδια και ίσως πως η ορχιδέα εξελίχθηκε στην σημερινή της μορφή. Ενσωμάτωσα αυτά τα φυσικά βήματα στην διαδικασία της γλυπτικής μου. Ξεκινούσα το κάθε κομμάτι σαν ένα μπουμπούκι, παρόμοια με την οργανική ανάπτυξη. Γρήγορα άρχισα να μιμούμαι μήνες ανάπτυξης βήμα-βήμα στο εργαστήριο. Δανειζόμενος αυτή την φυσική διαδικασία, μου επετράπη να κατανοήσω και να αντιληφθώ την απλοϊκή και ταυτόχρονα ζαλιστική ομορφιά αυτών των φυτών.

Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι αξίζουν εύσημα μόνο σε εμένα για την ομορφιά στα έργα μου, μου αναγνωρίζω μόνο την επιτυχία μου να παρατηρήσω και να αναπαράγω βασικά οπτικά κομμάτια που ήδη υπάρχουν στην φύση για εκατομμύρια χρόνια. Η δουλειά μου μέχρι στιγμής είναι η αναπαραγωγή του αληθινού και εξαρτάται πολύ από το τι, ως παρατηρητής, επιλέγω να δώσω έμφαση. Προσπαθώ να μετατρέψω την ανθρώπινη προσδοκία σε φυσική οντότητα. Αυτός είναι και ο στόχος που με καθορίζει ως καλλιτέχνη.

Η πρώτη μου συναισθηματική αντίληψη των ορχιδέων ήταν ως μυθολογικών πλασμάτων, ίσως νοήμοντων και απομονωμένων δράκων. Αυτή η αντίληψη, όσο περίεργο και να ακούγεται, είναι βασισμένη περισσότερο στην εξέλιξη παρά στην φαντασία. Πολλά είδη ορχιδέων εξελίχθηκαν ώστε να προσποιούνται είδη εντόμων ώστε να προσελκύσουν επικονιαστές και σε μια περίεργη διπλή αναστροφή ρόλων, κάποια έντομα μιμούνται τις ορχιδέες ώστε να επιβιώσουν.

120 εκατομμύρια χρόνια πριν, οι ορχιδέες βρισκόταν σχεδόν σε κάθε γωνιά της γης. Ήταν από τα πρώτα είδη φυτών που εξελίχθηκαν και στην πάροδο του χρόνου, δραστικές κλιματικές αλλαγές ήταν το τέλος πολλών μορφών ζωής. Οι ορχιδέες δεν ανήκαν σε αυτά τα κειμήλια της νέας γης.

Για εμένα είναι πραγματικά εξαιρετικά παραδείγματα της εξέλιξης. Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 35.000 είδη ορχιδέων σε ποικιλίες που συχνά σαστίζουν την δημιουργική μου κρίση (προσπαθώντας να τα αναπαράγω με γυαλί). Πραγματικά δεν θα μπορούσα να σχεδιάσω κάποιο λουλούδι που να είναι τόσο θαυμάσιο οπτικά όσο και ισορροπημένο, όσο και να προσπαθούσα.

Η Λίστα του Σάντερ

Συνοπτική Βιογραφία

Frederick Sander (1847-1920)

Ο Henry Frederick Conrad Sander (Heinrich Friedrich Conrad Sander) γεννήθηκε στην Γερμανία και μετοίκισε στην Αγγλία σε ηλικία 20 ετών, προκειμένου να εργασθεί σε αγγλικά φυτώρια. Στο κατάστημα εμπορίας σπόρων της James Carter & Co., γνώρισε τον Benedict Roezl, τον οποίο και έπεισε να συλλέγει ορχιδέες για λογαριασμό του. Ο Sander ίδρυσε την δική του εταιρεία στο St Albans του Hertfordshire και όσο προχωρούσε η δεκαετία του 1870 απέκτησε μεγάλη φήμη για την ποικιλία και την ποιότητα των συλλογών του. Στις δεκαετίες 1880 και 1890, η εταιρεία του ίδρυσε υποκαταστήματα στο New Jersey και το Βέλγιο. Εξέδωσε ένα πελώριο εικονογραφημένο βιβλίο για ορχιδέες, και το ονόμασε Reichenbachia, προς τιμήν του Γερμανού ορχιδολόγου Heinrich Gustav Reichenbach. Πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εταιρεία του άρχισε να διατηρεί έναν κατάλογο από υβρίδια ορχιδέων και της γενεαλογίας τους, αυτή η λίστα τελικώς -μετά το κλείσιμο του φυτωρίου του στο St Albans- αναλύφθηκε από την Royal Horticulture Society. Σήμερα ονομάζεται “The International Orchid Register” (Το Διεθνές Αρχείο Ορχιδέων) και συνεχίζει να φέρει το όνομα “Sander’s list of Orchid Hybrids” (Η Λίστα του Sader με τα Υβρίδια Ορχιδέων)

Στις μέρες μας

Το International Orchid Register, είναι ένας κατάλογος που με την ευθύνη της RHS καταγράφει κάθε νέο υβρίδιο ορχιδέων. Το intenret έχει απλοποιήσει τα πράγματα, αντί να πρέπει κανείς να αγοράζει τις λίστες και να σπαταλά ώρες προσπαθώντας να εντοπίσει την καταγωγή ενός υβριδίου, μπορεί εύκολα να βρει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες. Βλέποντας κανείς το όνομα μιας ορχιδέας μπορεί να διενεργήσει αναζήτηση με βάση το Γένος (Genus) και το Επίθετο (Grex). Για παράδειγμα, βλέποντας κανείς στο κατάστημά μας το Paphiopedilum Clair de Lune θα ανακτήσει τις εξής πληροφορίες:

Εκτός από την αναζήτηση της καταγωγής ενός υβριδίου, μπορεί κανείς επιλέγοντας “Parentage Search” (Γονεϊκή Αναζήτηση) να εισάγει τα ονόματα δύο ορχιδέων και να δει το όνομα του υβριδίου που παράγεται από την διασταύρωσή τους (φυσικά όταν αυτή η διασταύρωση είναι υπαρκτή και καταγεγραμμένη).

Για παράδειγμα, η Psychopsis krameriana όταν διασταυρωθεί με την Psychopsis papilio, δίνει το υβρίδιο Psychopsis Kalihi. Πως λέγεται η εκ νέου διασταύρωση της Psychopsis papilio με την Psychopsis Kalihi; Αν βρήκατε την απάντηση, μπορείτε να θαυμάσετε και μερικές φωτογραφίες.

Νεράιδες Ορχιδέες

“Ο κόσμος είναι πολύ παλιός, μα κάθε Άνοιξη, ξανανιώνει και οι νεράιδες τραγουδούν” Κάπως έτσι ξεκινούσε το ποίημα ‘Ανοιξιάτικη Μαγεία’ στην εισαγωγή του βιβλίου ‘Οι νεράιδες των λουλουδιών της Άνοιξης’ έκδοσης του 1923. Συγγραφέας και ζωγράφος του βιβλίου ήταν η Αγγλίδα Cicely Mary Barker (1895-1973). Σε μια σειρά από βιβλία της, ζωγράφισε νεράιδες εμπνευσμένες από λουλούδια και έγινε εν μέρη αιτία για την δημοτικότητα που γνώρισαν αυτά τα μυθικά πλάσματα στην τέχνη, με θερμούς οπαδούς ακόμη και στις μέρες μας.

Η C.M. Barker στα νεανικά της χρόνια 1920

Μέσα στις πολλές της ζωγραφιές και ποιήματα ήταν και μια σειρά με νεράιδες των λουλουδιών για κάθε γράμμα της αλφαβήτου, με το όνομα κάθε νεράιδας να αρχίζει και από ένα άλλο γράμμα. Στο “Ο” συναντούμε όχι γενικά τις ορχιδέες αλλά το είδος που έδωσε και το όνομα στην οικογένεια των φυτών. Δεν είναι άλλη από μια ορχιδέα Όρχις η οποία συνοδευόταν από το ποίημα “Το Τραγούδι της Νεράιδας Ορχιδέας”. Παραθέτω το πρωτότυπο κείμενο.

The Song of The Orchid Fairy

“Κάποιες στα θερμοκήπια, άλλες σε μέρη μακρινά, μα η παλιά μοβ ορχιδέα, μένει σε λιβάδια αγγλικά”. Σε ελεύθερη μετάφραση. Πολλά από τα είδη Όρχις φυσικά μένουν σε λιβάδια ελληνικά…

The families of orchids,
they are the strangest clan,
with spots and twists resembling
a bee, or fly, or man;
And some are in the hot-house,
and some in foreign lands,
But Early Purple Orchids
in English pasture stands.

He loves the grassy hill-top,
he breathes the April air;
He knows the baby rabbits,
he knows the Easter hare,
The nesting of the skylarks,
the bleat of lambkins too,
The cowslips, and the rainbow,
the sunshine, and the dew.

O orchids of the hot-house,
what miles away you are!
O flaming tropic orchids,
how far, how very far!

Η Cicely σαν παιδί μεγάλωσε με νταντά, γκουβερνάντα και μάγειρα που της ετοίμαζε ειδικό φαγητό. Ο λόγος ήταν πως ως παιδί ήταν επιληπτική. Περνούσε τον περισσότερο χρόνο της στο κρεβάτι διαβάζοντας βιβλία με ζωγραφιές. Αργότερα παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής δι’ αλληλογραφίας, με τους γονείς της να την φροντίζουν στο σπίτι και αργότερα να αναλαμβάνει την φροντίδα της η κατά δύο χρόνια μεγαλύτερη αδερφή της.

…

Πολλές φορές παρά την δουλειά που κάνουν οι βοτανολόγοι για την αναγνώριση ειδών, την ονομασία τους και την κατηγοριοποίηση τους, εμείς οι απλοί άνθρωποι αναφερόμαστε σε κάποια είδη με το λεγόμενο “κοινό” τους όνομα. Όπως λοιπόν το Antirrhinum majus είναι το γνωστό σε όλους μας λουλούδι “σκυλάκι” έτσι και μια ορχιδέα ονομάζεται στον δυτικό κόσμο “Ορχιδέα Νεράιδα” ή “Πέδιλο της Νεράιδας”.

wikimedia commons – Photo courtesy of Walter Siegmund

Ο λόγος για την ορχιδέα Calypso bulbosa η οποία φύεται σχεδόν σε όλο το βόρειο ημισφαίριο κοντά στον αρκτικό κύκλο. Συγκεκριμένα στον Καναδά, τις βόρειες πολιτείες των Η.Π.Α., την Σκανδιναβία, το βόρειο ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας, την ανατολική Σιβηρία και την βόρεια Ιαπωνία. Το άνθος της, που μοιάζει με φτερωτή νεράιδα, είναι και αυτό που της χάρισε την ονομασία, ενώ ο σάκος που σχηματίζει (όπως και στα Paphiopedilum) μοιάζει με πέδιλο.

Φύεται σε απομονωμένα σημεία δασών με κωνοφόρα και δεν αντιδρά καλά σε ενοχλήσεις. Η τάση του για απομόνωση και “κάλυψη” δίνει και το όνομα του είδους. Δεν επιζεί σε μεταφύτευση λόγω των εύθραυστων ριζών του, ενώ για να φυτρώσει χρειάζεται η συμβίωση με κάποια μυκόριζα όπως συνηθίζεται με τις ορχιδέες. Έχει μόνο ένα φύλλο και συνεχίζει να είναι μερικώς μυκοεταιροτροφικό οπότε και χρειάζεται την παρουσία του μύκητα σε όλη την ζωή του. Σε πολλές περιοχές αποτελεί προστατευόμενο είδος .

wikimedia commons – Photo Courtesy of Walter Siegmund

Οι βολβοειδείς σωλήνες του, που καταλήγουν στις ρίζες, του χαρίζουν και το δεύτερο συνθετικό του ονόματός του και αποτελούσαν τρόφιμο για τους βόρειους ιθαγενείς Αμερικάνους. Σύμφωνα με την “Ιθαγενή Αμερικανική Εθνοβοτανική” του Moerman. D. καταναλωνόταν επίσης ως αντισπασμωδικό σε ήπιες μορφές επιληψίας.

Αν και δεν είμαι γιατρός γνωρίζω πως πολλά φάρμακα παρασκευάζονται από φυτά και σε πολλές περιπτώσεις (όσο και αν η σύγχρονη ιατρική τείνει να καταργήσει την χρήση τους) πολλά βότανα έχουν αποδεδειγμένη δράση και λιγότερες παρενέργειες από πολλά κοινά φάρμακα. Σαν απλός συντάκτης αυτού του άρθρου δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ: μήπως και η Cicely θα μπορούσε να είχε βοηθηθεί στην υγεία της από κάποια άλλη Νεράιδα Ορχιδέα.

wikimedia commons – Photo courtesy of Jerry Friedman

$English:

Η κυρία και ο μπάτλερ

Πριν μερικές ημέρες είχα γράψει με αφορμή τα 125 χρόνια από τον θάνατο του Ξυπόλητου Ταχυδρόμου. Μιας και στις 28 Οκτώβρη είναι η εθνική μας εορτή αλλά συμπίπτει με μια άλλη επέτειο θανάτου σχετική με τις ορχιδέες, σκέφτηκα να γράψω το σχετικό άρθρο σήμερα. Εκκεντρική, δυστυχισμένη παρά τα πλούτη της, περιτριγυρισμένη από μια “αυλή” ιδιαίτερων χαρακτήρων, η Doris Duke είχε απασχολήσει πάμπολλες φορές τον Τύπο του περασμένου αιώνα. Χώρισα το άρθρο σε 3 μέρη και συγκέντρωσα αρκετές πηγές για όσους θα ήθελαν περισσότερες πληροφορίες. Έτσι το πρώτο μέρος αφορά την βιογραφία της, το δεύτερο μέρος την ταινία και το τρίτο μέρος μερικές πληροφορίες για την περιουσία της.

Στο τμήμα της βιογραφίας και της περιουσίας έχω φροντίσει εκτός από τις πηγές να σας δίνω και κάποιες διευθύνσεις από όπου μπορείτε Νόμιμα να κατεβάσετε κάποια λευκώματα με τις αμύθητης αξίας συλλογές τέχνης της και κοσμημάτων. Για τις ορχιδέες μιας και το ίδρυμα της παρέχει workshops στο τμήμα με την περιουσία έχω προσθέσει τους σχετικούς συνδέσμους.

Doris Duke Μέρος Γ΄ – Η Περιουσία

Η περιουσία των Duke υπάρχει ακόμη και σήμερα, αρκετές γνωστές μάρκες στην Αμερική συνεχίζουν την πορεία τους στον χρόνο τις οποίες είχε ιδρύσει ο πατέρας της Doris. Οικιακός εξοπλισμός, καπνοβιομηχανίες και ενέργεια συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να υπάρχουν.

Στο κομμάτι της παραγωγής ενέργειας η Duke Energy παρέχει ενέργεια ακόμη και σήμερα ενώ τον περασμένο Ιανουάριο συγχωνεύτηκε με την Progress Energy.

Η μεγάλη εταιρία οινοπνευματωδών Beam με πολλές γνωστές μάρκες (στην Ελλάδα γνωστότερο μάλλον είναι το Jim beam) αποτελεί τμήμα της τότε περιουσίας. Το ίδιο και η Fortune Brands που μέσα από μεγάλο χαρτοφυλάκιο από μάρκες δραστηριοποιείται από βρύσες και έπιπλα κουζίνας μέχρι κλειδαριές και κουφώματα.

Η American Tabacco Company που λόγω κατηγοριών για αθέμιτο ανταγωνισμό είχε συρικνωθεί αποτελεί πλέον τμήμα της British American Tobacco και οι καπνιστές σίγουρα γνωρίζουν πολλές μάρκες τσιγάρων για τις οποίες ο Duke ήταν υπεύθυνος συμπεριλαμβανομένων των Dunhill, Kent, Lucky Strike και Pall Mall.

Εκτός όμως από τις εταιρίες, η δράση του Doris Duke Charitable Foundation συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Οι τέχνες, οι ιατρικές επιστήμες, η ευημερία των παιδιών και το περιβάλλον είναι τομείς που έχει να επιδείξει πλήθος δραστηριοτήτων. Σε ότι αφορά τις Ορχιδέες, στους βοτανικούς κήπους του ιδρύματος μεταξύ άλλων οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν σε αρκετά workshops αλλά και να θαυμάσουν τα φυτά στους βοτανικούς κήπους.

Η Phalaenopsis Doris , που καταχωρήθηκε από τις Duke Farms το 1940, ήταν μεγάλης σημασίας για την αναπαραγωγή υβριδίων Phalaenopsis.Περισσότερα από 25.000 υβρίδια Phalaenopsis έχουν την Doris στην γενεαλογία τους.

Στα πλαίσια της δράσης του το ίδρυμα Doris Duke Foundation παρόλο που πουλά κάποια βιβλία-λευκώματα των συλλογών της με έργα τέχνης προσφέρει δωρεάν τα βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή. Και τα τρία διαθέσιμα βιβλία είναι γεμάτα με πληροφορίες και φωτογραφίες από μοναδικά κομμάτια. Έτσι αποτελούν ιδανικό ανάγνωσμα τόσο για κάποιον που ενδιαφέρεται για την Ασιατική τέχνη, την Ισλαμική τέχνη ή ακόμη για μερικά μοναδικά κοσμήματα. Απλά κάντε κλικ στον τίτλο και θα μεταφερθείτε στην σελίδα του ιδρύματος για να κατεβάσετε δωρεάν το εκάστοτε βιβλίο.

Gems from the East and West: The Doris Duke Jewelry Collection

By Janet Zapata, Ulysses Dietz and Zette Emmons
Copyright 2003 by the Doris Duke Charitable Foundation All rights reserved

Doris Duke: The Southeast Asian Art Collection

By Nancy Tingley

Doris Duke’s Shangri La

By Sharon Littlefield